Wat is relatieve luchtvochtigheid?
Het verschijnsel dat warme lucht meer vocht (waterdamp) vast kan houden dan koude lucht is bekent. Denk maar aan het beslaan van de (koude) ramen in een warme kamer. We meten daarom de vochtigheid van de lucht in relatie tot de temperatuur; de relatieve luchtvochtigheid.
De relatieve luchtvochtigheid (RV) is een verhouding die aangeeft hoeveel waterdamp lucht bevat ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp die de lucht kan bevatten. Een waarde van 100% wijst op de maximale hoeveelheid waterdamp: de lucht is dan verzadigd en de onzichtbare waterdamp zal neer gaan slaan. Bij een relatieve luchtvochtigheid van 50% bevat de lucht de helft van de maximale hoeveelheid waterdamp. Hoe warmer lucht is hoe meer waterdamp deze kan bevatten. Binnen bedraagt de relatieve luchtvochtigheid meestal 40 – 60%. In een geventileerde ruimte kan de vochtigheid afhankelijk van de weersomstandigheden en eventuele verwarming enkele tientallen procenten afwijken.
In kamers zal de relatieve vochtigheid bij de ramen, waar het vooral ’s winters kouder is, hoger zijn dan in het midden van de kamer. Als de lucht vlak bij het raam zo koud wordt dat de relatieve luchtvochtigheid 100% bereikt moet er waterdamp uit de lucht verdwijnen. De overtollige waterdamp slaat neer op het raam in de vorm van druppeltjes (condens). Het raam beslaat.
Als de verwarming aan gaat in een kamer die afgesloten is (isolatie!), daalt de relatieve luchtvochtigheid. Immers de absolute hoeveelheid vocht in de lucht blijft hetzelfde blijft terwijl de warmere lucht veel meer vocht zou kunnen bevatten. Gaat de verwarming weer uit, dan stijgt de relatieve luchtvochtigheid weer. Ventileren helpt niet tegen een lage luchtvochtigheid.
Aanpassen
Voor het behoud van boeken en papier is een constante en goede relatieve luchtvochtigheid van groot belang. Ideaal zou de RV tussen de 50 en 55 % moeten zijn maar zeker niet lager dan 40% of hoger dan 60%. Bij een te lage RV drogen papier en boekband uit en kunnen krom trekken. Bij een te hoge luchtvochtigheid liggen schimmels op de loer. Grote en vooral snelle schommelingen in de RV veroorzaken rek en krimp van papier, leer- en perkamentvezels met versnelde veroudering als gevolg.
Meer vocht in huis
Met waarden rond de 25 procent is de luchtvochtigheid in de winter vaak te laag. Om een goede luchtvochtigheid te bereiken, moet je de lucht vochtiger maken. Dat kan op verschillende manieren. Een makkelijke, veelgebruikte manieren is het ophangen van open bakjes met water aan je verwarming. De warmte zorgt dat het water verdampt en de lucht vanzelf vochtiger wordt. Ook zijn er speciale luchtbevochtigers te koop. Deze apparaten meten de luchtvochtigheid en voegen automatisch vocht aan de lucht toe, tot de ideale luchtvochtigheid in huis bereikt is.
Minder vocht in huis
Voor het droger maken van de lucht in huis kun je kiezen voor een ontvochtiger óf een airconditioner. Beide apparaten werken volgens hetzelfde principe. Een airconditioner is echter gemaakt om de lucht te koelen en heeft als extra gevolg dat er vocht uit de lucht gehaald wordt. In tegenstelling tot airco’s hebben ontvochtigers als hoofdfunctie het bereiken van de ideale luchtvochtigheid in huis.
Een vochtvreter bestaat vaak uit een kunststof bakje dat is gevuld met korrels calciumchloride. De calciumchloride trekt water in gasvorm in de lucht aan en zet ze om in water. Zo helpt een vochtvreter de luchtvochtigheid te verlagen.
Luchtvochtigheid meet je met een hygrometer, een instrument dat vaak onderdeel is van een weerstation voor in huis.
Heb je een hygrometer, monteer hem dan bij voorkeur niet aan de wand van een buitenmuur of in de buurt van een raam. Daar is de luchtvochtigheid altijd al hoger dan in de rest van het huis, waardoor de meting meestal geen betrouwbaar resultaat geeft.
